Kreisbildstelle Turek/Wartheland – drugi tom „Archiwum Igły”

Okrutne czasy II wojny światowej, terror ludności, dyktatura hitlerowska, holocaust. To niewątpliwie ciemne strony historii Polski, które w bezpośredni sposób dotyczyły również miasta Turek i powiatu tureckiego. Nadal niewiele osób wie, że współczesne ulice, rynek i okolice miasta były świadkami zbrodni dokonywanych na mieszkańcach. Dziś żyje już mało osób, które mogą przekazać swoje wspomnienia czasów okupacji, niejednokrotnie bardzo bolesne. Tę funkcję spełniają zachowane fotografie, będące świadectwem historii naszych przodków opublikowane w drugim tomie „Archiwum Igły”.

W czwartek 24 października w Muzeum w Turku obyła się konferencja prasowa poświęcona drugiemu tomowi „Archiwum Igły”. Jest to kontynuacja wydanego w 2009 roku albumu pod tym samym tytułem. Album zawiera zbiór fotografii wykonanych w latach 1941-1943. Zdjęcia były robione w celach propagandowych, mając na celu dokumentowanie procesu germanizacji terenów „Kraju Warty”, gdzie namiestnikiem był Arthur Greiser. Wartym podkreślenia jest fakt, że w pierwszej części "Archiwum" zawarte są zdjęcia dokumentujące sceny z terenu gminy Malanów.

Album wydany jest w charakterystycznej, podobnej od pierwszego tomu, szarej kolorystyce i prezentuje ok. 500 czarno-białych fotografii, ukazujących m. in. ludzi na ulicach, przy pracy, codzienność życia miasta, rynek, budynki.

Skąd nazwa „Archiwum Igły”? Zdjęcia zachowały się dzięki dentyście, który działał w polskim podziemiu wojennym AK pod pseudonimem IGŁA. Saturnian Bakalarek wykradł teczkę z dokumentami tuż przed wejściem na tereny Turku Armii Czerwonej. Dokumenty zostały przekazane miastu przez ojca Igły – Krzysztofa Kozłowskiego. Warte podkreślenia jest, że zachowana teczka zawierała negatywy, a nie fotografie. W ten sposób, możliwe jest powielanie zdjęć w bardzo dobrej jakości.

Na czwartkową promocję książki w Muzeum w Turku przybyli zainteresowani nową publikacją, wśród których byli przedstawiciele kultury z powiatu tureckiego, dyrektorzy szkół, nauczyciele, uczniowie i inni ciekawi nowej publikacji Bibliotheca Turcoviana. Promocja przyciągnęła również licznie przybyłe media z całego powiatu tureckiego.

Wśród zaroszonych gości byli m. in. starosta powiatu tureckiego Zbigniew Bartosik, burmistrz miasta Turku Zdzisław Czapla, wójt Jan Nowak, przewodniczący Rady Marek Pańczyk. Gospodarzami spotkania byli dyrektor Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Turku Wanda Grzeszkiewicz oraz z-ca burmistrza Mirosław Mękarski.

Pierwszej części prezentacji dokonała dr Agnieszka Łuczak - Naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu, która zaprezentowała zebrane fotografie z regionu Kraju Warty z okresu terroru hitlerowskiego. Prezentację opatrzyła opisami codzienności życia w czasie II wojny światowej. Bartosz Stachowiak, dyrektor Muzeum Miasta Turku opowiedział publiczności o okolicznościach powstawania drugiego tomu „Archiwum Igły”.

Prezentacji wysłuchała również Anna Musialska, która jest żywym świadkiem wydarzeń wojennych na terenie Turku. Pani Anna w krótkim wystąpieniu przytoczyła kilka wspomnień tych tragicznych lat. Jako 9-letania dziewczynka żyła na Hitler Platz (dzisiejszy rynek w Turku). W jej pamięci zostały obrazy niemieckich żołnierzy z karabinami maszynowymi, mordowanie ludzi, wysiedlanie, głód i panujące choroby. Była jedną z 330 dzieci, które w tym czasie mogły pobierać tajne nauki w języku polskim ryzykując życiem.

Wystąpienie Anny Musialskiej było idealnym dopełnieniem spotkania promującego nową publikację Bibliotheca Turcoviana. Jednocześnie, wspomnienia te dają dowód tego, że wydanie książki takie jak Kreisbildstelle Turek/Wartheland są ważnym i potrzebnym przedsięwzięciem dla pamięci o historii naszego regionu.

Julita Kozłowska